कोटि (koTi)

In this section, you'll find information about the dhatus (verbal roots) related to your search. This includes details like dhatu information, forms, and any available commentaries.

Warning!

This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.

शब्दसागरः English

 कोटि f.
  (-टिः)
	 1. The edge or point of a sword.
	 2. The curved end of a
bow.
	 3. A number,  a Krore or ten millions.
	 4. Eminence,  excell-
ence.
	 5. The upright side of a triangle.
	 6. The complement of an
arc to 90°.
	 7. A plant,  Piring or Asparac,  (Medicago esculenta.)
8. A department.
	 9. The horn of the moon 10. one side of a deba-
table question. 
 E.
  कुट् to be crooked,  and इण् Unadi affix
 also
कोटी.

Capeller Eng English

 कोटि f.
  the curved end of the bow,  of claws etc.,  the horns
of the moon
 edge or point i.g.
  ,  utmost degree,  highest number ( = 10
millions).

Yates English

 कोटि (टिः) 2.
f.
  The edge or point
of a sword
 end of a bow
a crore
 eminence
 upright side
of a triangle
 complement of an
arc
 a plant.

Help us improve! Let us know about any improvements, bugs, or suggestions you have. Thanks.Click here for Feedback Form

Spoken Sanskrit English

कोटि 	-	  koTi 	-	 f.
  	-	 extremity
पारमि 	-	  pArami 	-	 f.
  	-	 extremity
सीमान्तलेखा 	-	  sImAntalekhA 	-	 f.
  	-	 extremity
पर्यन्त 	-	  paryanta 	-	 m.
  	-	 extremity
प्रान्त 	-	  prAnta 	-	 m.
 n.
  	-	 extremity
शृङ्ग 	-	  zRGga 	-	 n.
  	-	 extremity
मुखाग्र 	-	  mukhAgra 	-	 n.
  	-	  any extremity
अपरान्त 	-	  aparAnta 	-	 m.
  	-	  western extremity
प्रपक्ष 	-	  prapakSa 	-	 m.
  	-	 extremity of a wing
प्रशाख 	-	  prazAkha 	-	 f.
  	-	 extremity of the body
पादान्त 	-	  pAdAnta 	-	 m.
  	-	 extremity of the feet
अर्णवान्त 	-	  arNavAnta 	-	 m.
  	-	 extremity of the ocean
अटनी 	-	  aTanI 	-	 f.
  	-	  notched extremity of a bow
मुखाग्र 	-	  mukhAgra 	-	 n.
  	-	 extremity of a nose or snout
पादाग्र 	-	  pAdAgra 	-	 n.
  	-	  point or extremity of the foot
प्रपक्ष 	-	  prapakSa 	-	 adj.
  	-	  forming the extremity of a wing
पुष्करोद्धृत 	-	  puSkaroddhRta 	-	 adj.
  	-	  raised with the extremity of the trunk
पुष्कराग्र 	-	  puSkarAgra 	-	 n.
  	-	  tip or extremity of an elephant's trunk
किसलय 	-	  kisalaya 	-	 n.
  	-	 extremity of a branch bearing new leaves
पार्ष्णि 	-	  pArSNi 	-	 f.
  	-	 extremity of the fore-axle to which the outside horses of a four-horse chariot are attached
पार्श्व 	-	  pArzva 	-	 n.
  	-	 extremity of the fore-axle nearest the wheel to which the outside horses of a four-horse chariot are attached

कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  excellence
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  end
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  perpendicular side of a right-angled triangle
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  curved end of a bow or of claws
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  highest number in the older system of numbers
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  point
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  point or side in an argument or disputation
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  edge or point
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  highest point
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  crore
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  alternative
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  eminence
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  pitch
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  horns or cusps
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  end or top of anything
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  extremity
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  Ceylon slitwort  [ Leucas aspera - Bot. ]
कोटि 	-	 koTi 	-	 f.
  	-	  complement of an arc to 90 degrees
कोटि-स्पर्शी 	-	 koTi-sparzI 	-	 m.
  	-	  cotangent  [ Trig. ]

 
   कोटि  koTi f.
   horns or cusps

 
   कोटि  koTi f.
   crore   
   कोटी  koTI f.
   crore  [ ten millions ]   
   कोटिशः  koTizaH indecl.
   by crores     
            

Wilson English

 कोटि
f.
  (-टिः)
1 The edge or point of a sword.
2 The end of a bow.
3 A number,  a Krore or ten millions.
4 Eminence,  excellence.
5 The upright side of a triangle.
6 The complement of an are to 90°.
7 A plant,  Piring or Asparac,  (Medicago esculenta.)
E.
  कुट to be crooked,  and इण् Uṇādi affix
 also कोटी.

Apte English

कोटि [kōṭi]  टी [ṭī]  शः [śḥ],  (टी) शः A harrow.

कोटिः [kōṭiḥ] टी [ṭī],  टी f.
  [कुट्-इञ्]

The curved end of a bow
 भूमिनिहितैककोटिकार्मुकम् R.*
  11.81
 U.*
  4.29.

The end or extremity,  edge or point in general
 सहचरीं दन्तस्य कोट्या लिखन् Māl.
 9.32
 अङ्गदकोटिलग्नम् R.*
  6.14
7.46
8.36.

The edge or point of a weapon. 

The highest point,  excess,  pitch,  climax,  excellence
 परां कोटिमानन्दस्याध्यगच्छन् K.*
  369
 so कोपकोटिमापन्ना Pt.*
  4
 excessively angry
 कल्याणीं कलयामि कञ्जनिलयां कल्याणकोटिस्थिताम् Viś. Guṇā.275.

The horns or digits of the moon
 आवर्जितजटामौलिविलम्बिशशि- कोटयः Ku.*
  2.26.

Ten millions,  a crore
 वित्तस्य विद्यापरि- संख्यया मे कोटीश्चतस्रो दश चाहरेति R.*
  5.21
12.82
 Ms.*
  6.63.

The complement of an arc to 9˚ (in math.).

The perpendicular side of a right-angled triangle (in math.).

A class,  department,  kingdom
 मनुष्य˚,  प्राणि˚ &c.
 

One side of a question in dispute,  an alternative.

The pinnacle,  peak (शिखर)
 कोटिं तस्य समुद्रस्य काञ्चनीं शतयोजनाम् Rām.*
  4.42.19. Comp.
   -ईश्वरः a millionaire
 ततः कोटीश्वराख्येन वणिजा स समं ययौ Ks.*
  56.64
 नवनवतिशतद्रव्यकोटीश्वरास्ते नन्दाः ... हताः पश्यतो राक्षसस्य Mu.-जित् m.
  an epithet of Kālidāsa.  -जीवा,  -ज्या the cosine of an angle in a right-angled triangle (in math.).-द्वयम् two alternatives. -पात्रम् a rudder. -पालः the guard of a stronghold. -वर्षम् N.
  of the capital of the demon-chief Bāṇa.  -वेधिन् a.
  (lit. ) striking a point
 (fig. ) performing the most difficult things
 कोटिवेधिनि सिद्धे हि Rāj. T.1.11. -श्रीः an epithet of Durgā.-होमः a kind of sacrificial offering.

Apte 1890 English

 कोटिः,  
टी f. [कुट् इञ्] 1 The curved end of a bow
 भूमिनिहितैककोटि कार्मुकं R. 11. 81
 U. 4. 29. 
2 The end or extremity,  edge or point in general
 सहचरीं दंतस्य कोट्या लिखन् Māl. 9. 32
 अंगदकोटिलग्नं R. 6. 14,  7. 46
 8. 36. 
3 The edge or point of a weapon. 
4 The highest point,  excess,  pitch,  climax,  excellence
 परां कोटिमानंदस्याध्यगच्छन् K. 369
 so कोपकोटिमापन्ना Pt. 4 excessively angry. 
5 The horns or digits of the moon
 Ku. 2. 26. 
6 Ten millions,  a crore
 R. 5. 21
 12. 82
 Ms. 6. 63. 
7 The complement of an arc to 90° (in math.) 
8 The side of a right-angled triangle (in math.). 
9 A class,  department,  kingdom
 मनुष्य°,  प्राणि° &c. 
10 One side of a question in dispute,  an alternative. 
Comp. 
ईश्वरः a millionaire. 
जित् m. an epithet of Kālidāsa. 
ज्या the co-sine of an angle in a right-angled triangle (in math.). 
द्वयं two alternatives. 
पात्रं a rudder. 
पालः the guard of a stronghold. 
वेधिन् a. (lit.) striking a point
 (fig.) performing the most difficult things. 
श्रीः an epithet of Durgā. 

Monier Williams Cologne English

 कोटि f.
  the curved end of a bow or of claws,  &c.
  ,  end or top of anything,  edge or point (of a sword),  horns or cusps (of the moon),  MBh.
   &c.
  

 the highest point,  eminence,  excellence,  Pañcat.
 
 Ratnāv.
 
 Sarvad.

 ‘a point or side in an argument or disputation’,  (if there are two) ‘alternative’,  see -द्वय below

 the highest number in the older system of numbers (viz. a Krore or ten millions),  Mn.
  
 Yājñ.
 
 MBh.
   &c.

 the complement of an arc to 90 degrees

 the perpendicular side of a right-angled triangle,  Sūryas.
 

 Medicago esculenta,  L.
 

Monier Williams 1872 English

 कोटि,  इस् or ई,  f. the curved end of a bow or of claws, 
&c.
 the end or top of anything
 the edge or point
of a sword
 the horns of the moon
 the highest
point,  eminence,  excellence
 the highest number in
the older system of numbers,  viz. a Krore or ten
millions
 the complement of an arc to 90°
 the side
of a right-angled triangle
 N. of a plant,  Piring or
Asparac,  Medicago Esculenta,  = कोटि-वर्षा.
—कोटि-
कर्ण,  अस्,  m.,  N. of a man.
—कोटि-जित्,  त्,  m. a
conqueror of ten millions
 an epithet of the poet
Kālidāsa.
—कोटि-ज्या,  f. the cosine of an angle in a
right-angled triangle.
—कोटि-तीर्थ,  अस्,  m.,  N. of a
Tīrtha.
—कोटि-द्वय,  अम्,  n. ‘the two ends, ’ i. e.
two alternatives.
—कोटि-पात्र,  अम्,  n. a rudder or
large oar used as one.
—कोटि-पाल,  अस्,  m. the guard
of a stronghold? (a wrong reading for कोट्ट-पाल ?).
—कोटि-पुर,  अम्,  n.,  N. of a town.
—कोटि-मत्, 
आन्,  अती,  अत्,  furnished with a point.
—कोटि-वर्ष, 
अम्,  n.,  N. of a city,  Vāṇapura or Devikote,  on the
Coromandel coast
 (आ),  f. a plant used medicinally, 
either Medicago Esculenta or Trigonella Corni-
culata.
—कोटि-वेधिन्,  ई,  इनी,  इ,  striking an edge or
point,  i. e. performing the most difficult things.
—कोटि-शस्,  ind. by tens of millions,  in innumerable
multitudes.
—कोटि-श्री,  f. an epithet of the goddess
Durgā.
—कोटी-वर्ष,  अम्,  n.,  N. of the town
Vāṇapura on the Coromandel coast
 (आ),  f. the plant
Medicago Esculenta or Trigonella Corniculata
 [cf.
कोटि-वर्ष।]
—कोटीश्वर (°टि-ईश्°),  अस्,  m. the lord
of ten millions,  a millionaire.

 कोटि,  इस्,  f. a point or side in an argument.

Macdonell English

 कोटि koṭi,  (also ī),  f.
  curved tip (of a bow,  🞄talons,  etc.)
 point
 extremity,  height,  highest 🞄degree
 ten millions
 -ka,  m.
  kind of frog
 🞄-kā,  f.
  extreme point: —°,  = outcast,  scum of
 🞄-mat,  a.
  pointed
 -vedhin,  a.
  hitting the 🞄extreme = accomplishing a most difficult task
 🞄-śas,  ad. to the number of ten millions.

Benfey English

 कोटि and टी कोटी̆,  i. e. कुट् + इ,  f.
 
 1.
A point,  Pañc. 120,  23.
 2. Eminence, 
MBh. 3,  542 (प्रमाण-कोटी,  extra-
ordinary tallness).
 3. Ten millions, 
Man.  6,  63.

Hindi Hindi

(स्त्री) चरम कोने / बढ़त

Apte Hindi Hindi

कोटिः
स्त्री*
  - कुट् - इञ्
धनुष का मुड़ा हुआ सिरा

कोटिः
स्त्री*
  - कुट् - इञ्
"चरमसीमा का किनारा,  नोक या धार"

कोटिः
स्त्री*
  - कुट् - इञ्
"उच्चतम बिन्दु,  आधिक्य पराकोटि,  पराकाष्ठा,  परमोत्कर्ष"

कोटिः
स्त्री*
  - कुट् - इञ्
चन्द्रमा की कलाएँ

कोटिः
स्त्री*
  - कुट् - इञ्
एक करोड़ की संख्या

कोटिः
स्त्री*
  - कुट् - इञ्
९० कोटि के चाप की सम्पूरक रेखा

कोटिः
स्त्री*
  - कुट् - इञ्
समकोण त्रिभुज की एक भुजा

कोटिः
स्त्री*
  - कुट् - इञ्
"श्रेणी,  विभाग,  राज्य"

कोटिः
स्त्री*
  - कुट् - इञ्
" विवादास्पद प्रश्न का एक पहलू,  विकल्प"

कोटिः
स्त्री*
  - कुट्+इञ्
"असंख्य,  अगणित"

Shabdartha Kaustubha Kannada

कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ಅಗ್ರಭಾಗ /ತುದಿ
निष्पत्तिः - > कुट (कौटिल्ये) - "इः" (उ० ४-१३८)
प्रयोगाः - > "नुनुदे तनुकण्डुपण्डितः पटुचञ्चत्पुटकोटिकुट्टनैः"
उल्लेखाः - > नैष० २-४
कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ಬಿಲ್ಲಿನ ತುದಿ
प्रयोगाः - > "तेन भूमिनिहितैककोटि तत्कार्मुकं च बलिनाधिरोपितम्"
उल्लेखाः - > रघु० ११-८१
कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ಒಂದು ನೂರು ಲಕ್ಷ ಸಂಖ್ಯೆ
प्रयोगाः - > "आलोकितामपि पुनः पिबतां दृशैनामिच्छापि गच्छति न वत्सरकोटिभिर्वः"
उल्लेखाः - > नैष० ११-२४
कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ಅತ್ಯುತ್ಕರ್ಷ /ಅತಿಶಯ
प्रयोगाः - > "अनेन सार्धं तव यौवनेन कोटिं परामच्छिदुरोऽध्यरोहत्"
उल्लेखाः - > नैष० ८-६१
कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಅಂಚು /ಕತ್ತಿ ಮೊದಲಾದುವುಗಳ ಅಲಗು
प्रयोगाः - > "हुतान्यपि श्येननखाग्रकोटिव्यासक्तकेशानि चिरेण पेतुः"
उल्लेखाः - > रघु० ७-४६
कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ಕಮಾನಿನ ಆಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ ಎರಡೂ ಕಡೆಗಳ ಕೋಡುಗಳು /ಅರ್ಧಚಂದ್ರನ ಎರಡು ಕಡೆಗಳ ತುದಿಯ ಭಾಗ
प्रयोगाः - > "आवर्जितजटामौलिविलम्बिंशशिकोटयः"
उल्लेखाः - > कुमा० २-२६
कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ತ್ರಿಕೋಣಮಿತಿಯ ಒಂದು ರೇಖೆ
प्रयोगाः - > "कोटिज्यया विभज्याप्ते छाया कर्णवहर्दले"
उल्लेखाः - > सू० सि० ३-२१
कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ಪೂರ್ವಪಕ್ಷ /ವಿಷಯನಿರ್ಣಯಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಡುವ ಏಕಪಕ್ಷವಾದ
कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ಸಂಶಯದ ಪ್ರಕಾರ
प्रयोगाः - > "विप्रतिपत्तिवाक्यजन्यकोट्युपस्थितिः"
कोटि
पदविभागः - > स्त्रीलिङ्गः
कन्नडार्थः - > ವಸ್ತುವಿನ ವಿಭಾಗ /ವಸ್ತುವಿನ ವರ್ಗ
प्रयोगाः - > "प्रजाकोटिः,  शिष्यकोटिः"

L R Vaidya English

 kowi(wI) {% f. %} 1. The curved end of a bow,  भूमिनिहतैककोटि कार्मुकम् R.xi.31
the end or extremity in general,  अंगदकोटिलग्नम् R.vi.14,  vii.46,  viii.36
the edge or point of a weapon
the highest point,  excess,  eminence,  excellence,  e.g. आनंदस्य परां कोटिमगमत्
the horns of the moon,  K.S.ii.26
ten millions,  a crore,  M.i.63,  R.xii.82
the complement of an arc to 90° (in math.)
the side of a right-angled triangle (in math.)
a class,  a department
one side of a debatable question.

Bopp Latin

 कोटि f.
1) extremitas,  cuspis,  cacumen. RAGH. 6. 14.:
अङ्गदकोटि
 7. 43.: श्येननखाग्रकोटि
 9. 12.: शित-
कोटिणा कुलिशेन
 11. 81.: भूमिनिहितैककोटि तत्
कार्मुकम्.
2) numerus 10, 000, 000.

Anekartha-Dvani-Manjari Sanskrit

कोण
पु
कोण,  अस्र,  महिष,  कोटि,  गृहैकदेश,  वीणादिवादन
कोणोऽस्त्रं महिषः कोणः कोणः कोटिरितीरितः ।
कोणो गृहैकदेशश्च कोणो वीणादिवादनम् ॥ ६९ ॥
verse 1.1.1.69
page 0005

Edgerton Buddhist Hybrid English

 koṭi (f.),  in Pali often = anta (q.v. in CPD),  end,  limit,  esp. in time
 this use is illustrated by aparānta- and pūrva-koṭi,  qq.v.,  and by koṭi alone in LV 〔242.13〕 (vs) na vidyati koṭi (so divide
 Lefm. as cpd.) saṃskṛtasya,  there is no end (sc. in either direction of time) of composite substance (i.e. of material existence). See also s.v. bhūtakoṭi
 and (with a different mg. of koṭi) tri-koṭi. For akoṭi or °ṭī see s.v. bhūtakoṭi.

Wordnet Sanskrit

Synonyms:
  कोटि
noun
 
शतलक्षाणि।
 "कोटि इति संख्यायाम् एकाद् अनन्तरं सप्त शून्यानि दृश्यन्ते। प्रतोदैश्मापकोटीभिर्हूङ्कारैः साधु वाहितैः कशापार्ष्ण्यभिघातैशच वागभिरुग्राभिरेव च"[म.भा 7.87.30]"

Synonyms:
  कोटि,  १०००००००
adjective
 
शतलक्षानि।
 "राजीवः कोटिरूप्यकाणि पारितोषिकत्वेन प्राप्तवान्।"

Sanskrit Tibetan Tibetan

khri bye ba
१) कोटि २) प्रभेद

cha shas
१) अंश २) अवयव ३) कला ४) कोटि ५) भाग ६) सिद्धान्त

अभिधानचिन्तामणिः Sanskrit

--source--
 
यथोत्तरं दशगुणं भवेदेको दशामुतः ।
शतं सहस्रमयुतं लक्षप्रयुतकोटयः ॥ ८७३ ॥
अर्बुदमब्जं खर्वं च निखर्वं च महाम्बुजम् ।
शङ्कुर्वार्धिरन्त्यं मध्यं परार्धं चेति नामतः ॥ ८७४ ॥
-wordlist-
 
एक (पुं),  दशन् (पुं),  शत (पुंक्ली),  सहस्र (पुंक्ली),  अयुत (पुंक्ली),  लक्ष (स्त्रीक्ली),  प्रयुत (पुंक्ली),  कोटि (स्त्री),  अर्बुद (पुंक्ली),  अब्ज (क्ली),  खर्व (क्ली),  निखर्व (क्ली),  महाम्बुज (क्ली),  शङ्कु (पुंस्त्री),  वार्द्धि (पुं),  अन्त्य (क्ली),  मध्य (क्ली),  परार्द्ध (क्ली)

--source--
 
वातायनो गवाक्षश्च जालकोऽथान्नकोष्टकः ॥ १०१२ ॥
p{0040}
कुसूलोऽश्रिस्तु कोणोऽणिः कोटिः पाल्यस्र इत्यपि ।
-wordlist-
 
वातायन (पुं),  गवाक्ष (पुं),  जालक (क्ली),  अन्नकोष्ठक (पुं),  कुसूल (पुं),  अश्रि (स्त्री),  कोण (पुं),  अणि (पुंस्त्री),  कोटि (स्त्री),  पाली (स्त्री),  अस्र (पुं)

अभिधानरत्नमाला Sanskrit

अणि
अणि,  अश्रि,  कोटि,  अश्र,  कोण
अणिरश्रिस्तथा कोटिरश्रः कोणश्च कथ्यते ।
verse 4.1.1.727
page 0084

कोटि
कोटि,  उत्कर्ष,  संख्या
कुलीनश्रेष्ठयोर्जात्यं कोटिरुत्कर्षसंख्ययोः ॥ ८३६ ॥
verse 5.1.1.836
page 0096

नाममाला Sanskrit

कोटि,  अटनी
कार्मुकं धन्व चापं च धर्म कोदण्डकं धनुः ।
शिलीमुखादेरसनं तत्कोटिमटनीं विदुः ॥ ७९ ॥
verse 0.1.1.79
page 0040

शब्दकल्पद्रुमः Sanskrit

 कोटिः,  स्त्री,
   (कोट्यते छिद्यतेऽनया । कुट छेदे ।“सर्व्वधातुभ्य इन्” । उणां । ४ । ११७ । इतिइन् । बाहुलकात् गुणः ।) अस्त्रादेः कोणः ।(यथा,  रघुवंशे । ७ । ४६ ।“हृतान्यपि श्येननखाग्रकोटिव्यासक्तकेशानि चिरेण पेतुः” ॥
)उत्कर्षः । शतलक्षसङ्ख्या । क्रोर इति भाषा ॥
(यदुक्तं अङ्कशास्त्रे ।“एकं दशं शतञ्चैव सहस्रमयुतन्तथा ।लक्षञ्च नियुतञ्चैव कोटिरर्व्वुदमेव च” ॥
)धनुरग्रम् । इत्यमरमेदिनीकरौ ॥
(यथा,  महाभारते । १ । ४० । २२ ।“तस्य स्कन्धे मृतं सर्पं क्रुद्धो राजा समासृजत् ।समुत्क्षिप्य धनुष्कोट्या स चैनं समुपैक्षत” ॥
)(रेखा । यथा,  कुमारे । २ । २६ ।“आवर्ज्जितजटामौलिविलम्बिशशिकोटयः ।रुद्राणामपि मूर्द्धानः क्षतहूङ्कारशंसिनः” ॥
वादविचारः । संशयनिर्णयाय पूर्व्वपक्षः । यथा, गादाधरीसंशयहेतूक्तिः ।“विप्रतिपत्तिवाक्यजन्यकोट्युपस्थितिः” ।लीलावत्युक्तत्रिकोणादिक्षेत्रावयवरेखाभेदः । यथा, “इष्टाद्बाहोर्यःस्यात् तत्स्पर्द्धिन्यां दिशीतरोबाहुः ।त्र्यस्रे चतुरस्रे वा सा कोटिः कीर्त्तिता तज्ज्ञैः” ॥
सिद्धान्तशिरीमण्युक्तराशिचक्रस्य तृतीयांशः । यथा, “त्रिभिर्भैः पदं तानि चत्वारि चक्रे क्रमात् स्याद-युग्युग्मसंज्ञा च तेषां । अयुग्मे पदे यातमेष्यन्तुयुग्मे भुजबाहुहीनं त्रिभं कोटिरुक्ता” ॥
 छाया-निरूपणार्थं कल्प्यमानक्षेत्रावयवरेखाविशेषः ।यथा,  सिद्धान्तशिरोमणौ ।“दिक्सूत्रसम्पातगतस्य शङ्को-श्छायाग्रपूर्व्वापरसूत्रमध्यम् ।दोर्दोः प्रभा वर्गवियोगमूलंकोटिर्नरात् प्रागपरा ततः स्यात्” ॥
 * ॥
“दिक्सम्पातस्थस्य शङ्कोर्भाग्रं यत्र पतति तस्यपूर्व्वापरसूत्रस्य च यदन्तरं स दोरित्युच्यते । दो-श्छाययोर्वर्गान्तरपदं पूर्व्वपरा कोटिः” । इति ॥
चन्द्रस्य शृङ्गोन्नतिज्ञानार्थं क्षेत्रावयवविशेषः ।यथा,  तत्रैव “योऽधो नरो दिनकृतः स विधो-रुदग्रशङ्क्वन्वितो मम मता खलु सैव कोटिः” ॥
अपि च अर्कस्य योऽसौ अधः शङ्कुःयस्यऊर्द्ध्वशङ्कुना युक्तश्चेत् तर्ह्येव कोटिर्मतेति । यथा, तत्रैव ।“यो रवेरधः शङ्कुरसौ विधोरूर्द्ध्वशङ्कुना युतः ।सैव कोटिर्मम मता । अत्रोपपत्तिः । इहार्केन्द्वो-र्याम्योत्तरभावेन यदन्तरं स भुजः । ऊर्द्ध्वाधो-भावेन यदन्तरं सा कोटिः । सा चैव भवति ।उदयेऽस्ते वा यदि शृङ्गोन्नतिस्तदारविशङ्कोर-भावात् शशिशङ्कुरेव कोटिः । यदा निशि रवेरधःशङ्कु स्तदा स शङ्कुर्विधोरुदयशङ्कुना युतो यावां-स्तावत् तेयोर्यत्रस्थयोः ऊर्द्ध्वाधरमन्तरं सैव कोटि-रुचिता । यतो द्रष्ट्रा पुरुषेणात्मनोऽवस्थानवशेनशशिनः शृङ्गमुन्नतमवलोक्यम् । अतः स्वाव-स्थानसमसूत्रादूर्द्ध्वरूपिण्या कोट्या भवितव्यम् ।भुजकोटिकर्णकृतं त्र्यस्रं दृष्टेरग्रत आदर्शवत्सम्मुखं यथा भवति तथा कल्प्यम् ॥
 किञ्च,  उदया-स्तसूत्रकल्पितक्षेत्रावयवविशेषः । तत्रैव यथा,  --“सूत्राद्दिवा शङ्कुतलं यमंशंयाम्यां गतं हि द्युनिशं कुजोर्द्ध्वे ।अधश्च सौम्यां निशि सौम्यमस्मात्सद्युक्तियुक्तं नृतलं निरुक्तम् ॥
सौम्याग्रकाग्रान्नृतलं हि याम्यंयाम्याग्रकाग्रात् पुनरेव याम्यम् ।तदन्तरैक्यं समवृत्तखेट-मध्यांशजीवां भुवि बाहुमाहुः ।दृग्ज्यां श्रुतिं चाथ तयोस्तु कोटिंपूर्व्वापरां वर्गवियोगमूलम्” ॥
“क्षितिजस्याहोरात्रवृत्तसम्पातयोर्बद्धं सूत्रमुद-यास्तसूत्रम् । ग्रहस्थानात् लम्बः शङ्कुः तस्यतलं उदयास्तसूत्रात् दक्षिणतो भवति । यतःक्षितिजादुपरि दक्षिणतोऽहोरात्रवृत्तं गतम् ।अधस्तु उत्तरतो गतम् । अतो निशि उत्तरंनृतलम् । अथ भुज उच्यते । उत्तरगोलेऽग्रोत्तरंनृतलं याम्यम् । अतस्तेनोनाग्रा बाहुर्भवति ।बाहुर्नामशङ्कुः प्राचि अपरसूत्रयोरन्तरम् । य-दाऽग्रा शङ्कुतलादूना तदा तयोरन्तरं दक्षिणंशङ्कुतलं बाहुः स्यात् । एवं समवृत्तप्रवेशादुपरिदक्षिणगोले तु अग्रा याम्या शङ्कुतलं च याम्यंतयोर्योगे कृते बाहुः स्यात् रविसममण्डलयो-रन्तरांशानां ज्या बाहुः । तत्र या दृग्ज्या सकर्णः । तयोर्वर्गान्तरपदं पूर्व्वापरा कोटिः” ॥
)पृक्का । इत्यमरः ॥
 पिडिङ्ग शाक इति भाषा ॥

वाचस्पत्यम् Sanskrit

 कोटि स्त्री कुट--इञ् । १ धनुषोऽग्रभागे अमरः २ वस्तुमात्र-स्याग्रभागे,  ३ अस्त्राणां कोणे ४ उत्कर्षे ५ शतलक्षामत-संख्यायां,  ६ तत्संख्येये च मेदि० । ७ पृक्कायाम्(पिडिङ्गशाक) अमरः ८ संशयस्यालम्बने,  वादे निर्ण-यार्थं कृते ९ पूर्व्वपक्षे,  वा ङीप् कोटीत्यप्यत्र । “धनु-ष्कोट्यातुद्य कर्णेन वीरम्” भा० आ० १ अ० । “तेनमूमिनिहितैककोटि तत्” (कार्म्मुकम्) रघुः । “आ-वर्जितजटामौलिविलम्बिशशिकोटयः” कुमा० “मूर्द्ध्नि-स्खलत्तुहिनदीधितिकोटिमेनम्” माघः “विप्रतिपत्तिवा-क्यजन्यकोट्युपस्थितिः” संशयहेतूक्तौ गदाधरः । “इष्टा-द्वाहोर्यः स्यात्तत्स्पर्द्धिन्यां दिशीतरोबाहुः । त्र्यस्रे चतु-रस्रे वा सा कोटिः कीर्त्तिता तज्ज्ञैः” १० लीलावत्युक्तेत्रिकोणादिक्षेत्रावयवरेखाभेदे स्त्री “तथायते तद्भुजकोटिवातः” लीला० “त्रिनिर्मैः पदं तानि चत्वारि चक्रे क्र-मात् स्यादयुग्युग्मसंज्ञा च तेषाम् । अयुग्ये पदे यातम्एष्यन्तु युग्मे भुजोबाहुहीनं त्रिमं कोटिरुक्ता” सि० शि०उक्ते राशिचक्रस्य ११ वृतीयांशे १२ तत्रोक्ते छायानि-रूपणार्थे कल्प्यमानक्षेत्रावयवरेस्वाभेदे यथा “दिक्सूत्र-सम्पातगतस्य शङ्कोश्छायाग्रपूर्व्वापरसूत्रमध्यम् । दोर्दोः-प्रभावर्गवियोनमूलं कोटिर्नरात् प्रानपरा ततः स्यात्”सि० शि०” “दिक्संपातस्थस्य शङ्कोर्भाग्रं यत्र पततितस्य पर्व्वापरसूत्रस्य च यदन्तरं स दोरित्युच्यते देश्छा-ययोर्वर्गान्तरपदं पूर्व्वापरा कोटिरिति” प्रमि० १३ चन्द्रस्यशृङ्गोन्नतिज्ञानार्थं तत्रैव दर्शिते क्षेत्रावयवभेदे च यथा“योऽधो नरो दिनकृतः स विधोरुदग्रशङ्क्वन्वितो मममता खलु सैव कोटिः” सि० शि०“यो रवेरधः शङ्कुरसौ विधोरूर्ध्वशङ्कुना युतः सैव को-टिर्मम मता अत्रोपपत्तिः । इहार्केन्द्वोर्याम्योत्तरभावेनयदन्तरं स भुजः । ऊर्ध्वाधरभावेन यदन्तरं मा कोटिः ।सा चैवं भवति । उदयेऽस्ते वा यदि शृङ्गोन्नतिस्तदारविशङ्कोरभावाच्छशिवङ्कुरेव कोटिः । यदा निशि रवेर-धः शङ्कुस्तदा स शङ्कु र्वधोरुदयशङ्कुना युतो यावांस्ता-वत् तयोर्यत्रस्थयारूर्द्धावरमन्तरं सैव कोटिरुचिता ।यतो द्रष्ट्रा पुरुषेणात्मनोऽवस्थानवशेन शशिनः शृङ्गमुन्नतमवलोक्यम् । अतः स्वावस्थानसमसूत्रादूध्वेरूपिण्याकोट्या भवितव्यम् । भुजकोटिकर्णकृतं त्र्यस्रं दृष्टेरग्रतआदर्शवत् संमुखं यथा भवति तथा कल्प्यम्” प्रमि०तत्रैवोक्ते १४ उदयास्तसूत्रकल्पितक्षेत्रावयवभेदे यथा“सूत्राद्दिवाशप्रुतलं यमंशं याम्यां गतं हि द्युनिशंकुजोर्द्धे । अधश्च सौम्यां निशि सौम्यमस्मात् सद्युक्ति-युक्तं नृतल निरुक्तम् । सौन्याग्रकाग्रान्नृतलं हियाम्यं याम्याग्रकाग्रात् पुनरेव याम्यम् । तदन्तरैक्यंसमवृत्तखेटमध्यांशजीवां भुवि बाहुमाहुः । दृग्ज्यां श्रुतिंचाथ तयोस्तु कोटिं पूर्वापरां वर्गवियोगमूलम्” सि० शि०“क्षितिजस्याहोरात्रवृत्तसंपातयोर्बद्धं सूत्रमुदयास्तसूत्रम् ।ग्रहस्थानाल्लम्बः शङ्कुः! तस्य तलमुदयास्तसूत्राद्दक्षिणतोभवति । यतः क्षितिजादुपरि दक्षिणतोऽहोरात्रवृत्तं ग-तम् । अधस्तूत्तरतो गतम् । अतो निश्युत्तरं नृतलम् ।अथ भुज उच्यते । उत्तरगोलेऽग्रीत्तरा नृतल याम्य-मतस्तेनोनाग्रा बाहुभेवति । बाहुर्नाम शङ्कुप्राच्यपर-सूत्रयोरन्तरम् । यदाऽग्रा शङ्कुतलादूना तदा तयोन्तरंदक्षिणं शङ्कुतलं बाहुः स्यात् । एवं समवृत्तप्रवेशादुपरिदक्षिणगोले त्वग्रा याम्या शङ्कुतलं च याम्यं तयोर्योगेकृते बाहुः स्यात् । रविसमसण्डलयोरन्तरांशानां ज्याबाहुः । तत्र या दृग्ज्या सृ कर्णः । तयोर्वर्गान्तरपदंपूर्व्वापरा कोटिः” प्रमि०“शतं शतसहखाणां केटिमाहुर्मनीषिणः” रामा० ।तत्र संख्यायाम् “योनिकोटिसहस्रेषु सृतिं चास्याहुरा-त्मनः” मनुः । “कोटिकोटिगुणितं दिवि दायि” नैष० ।संख्यान्विते “कोटीश्चतस्रोदश चाहरेति” रघुः । ततो वारेकृत्वसुच् । कोटिकृत्वस् कोटिवारार्थे अव्य०
  । कारकार्थवृ-त्तेस्ततः वीप्सायां शम् । कोटिशस् वीप्सान्वितकारकरूपेतदर्थे अव्य०
  कोटिशोददाति ।

Capeller German

 कोटि u.
°टी f.
  Spitze (bes. eines krummen
Gegenst). höchster Grad
 höchste Zahl
(zehn Millionen).

Burnouf French

 कोटि कोटि f.
  et कोटी f.
  extrémité,  pointe, 
sommet
		 pointe d'une épée
 bout d'un arc
 fort,  citadelle sur une
hauteur.
		 Au fig. excellence
 supériorité.
		 Une côti ou dix
millions.
		 Medicago esculenta ou luzerne comestible.

Stchoupak French

 कोटि-
 f.
  extrémité courbe (d'un arc,  d'une
 griffe,  etc.)
 
 bout,  pointe 
 corne de la lune 
 le plus haut degré,  excellence (ifc.) 
 le
plus haut chiffre de l'ancien système de numération (dix millions) 
 nombre
incommensurable 
 -मन्त्- a. muni d'une pointe 
 -शस् par dizaine de
millions,  par multitudes incalculables.
°तीर्थ- nt. n.
  de divers Tīrtha.
कोटीश्वर- m.
  millionnaire.

No entries for this word is found.

What is this? (Hidden Dictionary)

To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.

How to hide/unhide dictionary?

Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.