धातुः: पॄ
मूलधातुः: 
धात्वर्थः: पूरणे
गणः: चुरादिः
कर्मकत्वं: सकर्मकः
इट्त्वं: सेट्
उपग्रहः: उभयपदी
रूपम्: पारयति-ते


धातुः: पॄ
मूलधातुः: 
धात्वर्थः: पालन-पूरणयोः
गणः: क्र्यादिः
कर्मकत्वं: सकर्मकः
इट्त्वं: सेट्
उपग्रहः: परस्मैपदी
रूपम्: पृणाति
अनुबन्धादिविशेषः: प्वादिः ल्वादिः च


धातुः: पॄ
मूलधातुः: 
धात्वर्थः: पालन-पूरणयोः
गणः: जुहोत्यादिः
कर्मकत्वं: सकर्मकः
इट्त्वं: सेट्
उपग्रहः: परस्मैपदी
रूपम्: पिपर्ति


ADVANCED, Sanskrit to Sanskrit, Madhavlya Dhatu Vritti is about Dhatus

पॄ (अर्थः)  पूरणे
( पारयति ) अत्र श्रीभद्रादयो दीर्घोच्चारणसामर्थ्यात्पक्षे णिज् नेति तथाहि--दीर्घोच्चारणं परितेत्यादावदन्तमृदन्तमिति इट्सिद्धये, तण्णिचो विकल्पस्य कल्पकं भवति ननु परितेत्यादि पृणातिपिपर्त्योरन्यतरेणापि सिद्ध्यति किं विकल्पकल्पनया सत्यम् परितेत्यादि सिध्यति, परतीत्यादिसिद्धिस्तु प्रयोजनं भविष्यति 15

पॄ (अर्थः)  पालन,पूरणयोः
( पृणाति पपार पपरतुः पप्रतुः परिता परीता परिष्यति परीष्यति पृणातु अपृणात् पृणीयात् ) आशिषि ( पूर्यात् ) "उदोष्ठ्यपूर्वस्य'' इत्युत्वम् ( अपारीत् अपारिष्टाम् पिपरिषति पिपरीषति पुपूर्षति ) "इट् सनि वा'' इतीडभावे "इको झल्'' इति कित्त्वादुत्वादि ( पोपूर्यते पापर्ति पारयति अपीपरत् पूर्तः पूर्तवान् ) "न ध्याख्यापॄमूर्छिमदाम्''इति नत्वनिषेधः, "उदोष्ठ्यपूर्वस्य'' इत्युत्वम् निष्ठानत्ववर्जं प्रक्रिया शृणातिवत्  17

पॄ  (अर्थः)  पालन,पूरणयोः
उदात्तः परस्मैभाषः ( पिपर्ति, पिपूर्तः, पिपुरति, पिपर्षि, पिपर्मि, ) "अर्तिपिपर्त्योश्च'' इति श्लावभ्यतस्येत्वम् "उदोष्ठ्यपूर्वस्य'' इत्युत्वं रपरमॄकारस्यागुणवृद्धिविषये, हलादौ "हलि च'' इति दीर्घः गुणवृद्ध्योर्विषयेषु तु विप्रतिषेधेन ते भवतः ( पपार, पप्रतुः पप्रुः, पपरिथ, पप्रथुः, पप्र, पपार, पपर, पप्रिव ) "ऋच्छत्यॄताम्'' इति किति लिटि गुणापवादे "शॄदृप्रां ह्रस्वो वा'' इति वा ह्रस्वे यणादेशः अन्यदा गुणे ( पपरतुः, पपरुः, पपरिथ, पपर, पपरिव, ) इति ( परिता, परीता परिष्यति, परीष्यति, ) "वॄतो वा'' इत्यलिटीटो वा दीर्घः ( पिपर्तु, पिपूर्तात्, पिपूर्ती,पिपुरतु, पिपूर्हि ) हेरपित्त्वान् ङित्त्वान्न गुणः ( पिपराणि, पिपराव ) आटि गुणः ( अपिपः, अपिपूर्ताम्, अपिपरुः,) अत्रोत्वात्परत्वात् "जुसि च'' इति गुणः ( अपिपः, अपिपूर्तम्, अपिपरम्, अपिपूर्व ) गुणे हल्ङ्यादिना तिस्योर्लोपः ( पिपूर्यात्, पिपूर्यातां, पिपूर्याः, पिपूर्याम् ) आशिषि, ( पूर्यात्, पूर्यास्तां, ) यासुटः कित्त्वाद्गुणाभावः उत्वम् ( अपारीत्., अपारिष्टाम्, अपारीः, अपारिषम्, ) सिचि वृद्धिः "वॄतो वा'' इतीटो दीर्घस्य "सिचि परस्मैपदेषु'' इति निषेधः ( पिपूर्षति ) "इट् सनि वा'' इति पक्षे इडागमः इडभावे "इको झल्'' इति सनः कित्त्वे उत्वम् इटि तु तस्य पूर्ववद्दीर्घविकल्पे प्रकृतेश्च गुणे ( पिपरिषति पिपरीषति ) इति ( पोपूर्यते पापर्ति, पापरीति, पापूर्तः ) इत्यादि अभ्यासस्योरदत्वहलादिशेषयोः "दीर्घोऽकितः''  इति दीर्घः रुग्रिग्रीकामभावस्तरतिवत् ( पिपुरत्, पिपुरतौ, ) शता ( पारयति अपीपरत् निपूर्तः, निपूर्तवान् ) ''न ध्याख्यापॄमूर्छिमदाम्'' इति निष्ठानत्वनिषेधः ( पूर्त्वा ) "श्र्युकः किति'' इत्यनिट्त्वम् ( पूः पुरौ, पुरः ) "भ्राजभास'' इति क्विप् "उदोष्ठ्यपूर्वस्य'' इत्युत्वम्  "र्वोः'' इत्यादिना उपधादीर्घः अत्र वक्तव्यं पूर्वत्राप्युक्तम् ( पुरुषः ) "पुरः कुषन्'' इति कुषन् ( पौरुषेयः ) वधो विकारसमूहः कृते ग्रन्थादिर्वा "सर्वपुरुषाभ्यां णढञौ'' इति ढञ् तथा च तत्र वार्तिकम् "पुरुषाद्वधविकारसमूहतेनकृतेषु'' इति कृते तृतीया समर्थविभक्तिः, अन्यत्र तु षष्ठी पुरुषः प्रमाणमस्य ( पौरुषम्, पुरुषद्वयसम् पुरुषदघ्नम्,पुरुषमात्रम्, ) "पुरुषहस्तिभ्यामण्च'' इत्यण्, द्वयसजादयश्च चशब्दात् द्वौ पुरुषो प्रमाणमस्याः (द्विपुरुषी, द्विपुरुषा ) अत्र प्रमाणे विहितस्य द्वयसजादेः "प्रमाणे लः'' "द्विगोर्नित्यम्'' इति लुक् "तद्धितार्थ'' इति द्विगुः "पुरुषात्प्रमाणेऽन्यतरस्याम्'' इति प्रमाणवाचिपुरुषशब्दान्तात् द्विगोस्तद्धितलुकि पक्षे ङीब्निषेधात् टाप् राजपुरुषस्य भावकर्मणी ( राजपौरुष्यम् )  राजपुरुषात् ष्यञ्, अनुशतिकादित्वादुभयपदवृद्धिः परुषान् गच्छति पुरुषेषु वसति वा ( पुरुषत्रा ) "देवमनु( 1 ) ( 1 ) गुरु इति कुत्रचित् ष्यपुरुषमर्त्येभ्यो द्वितीयासप्तम्योर्बहुलम्'' इति द्वितीयान्तात् सप्तम्यन्तच्च स्वार्थे त्राप्रत्ययः ( पुरुः ) "पॄभीधीव्यधिगृधिधृषिदृशिभ्यश्च'' इति कुप्रत्ययः "उदोष्ठ्यपूर्वस्य''  इत्युत्वम् ( पुरुत्रा ) पूर्ववत् त्राप्रत्ययः ( पूर्णम् ) "धापॄवशी'' इत्यादिना नप्रत्ययः ( पुरीषः )"शॄपॄभ्यां किच्च'' इति षन्प्रत्ययः ( पर्व ) ग्रन्थिः "स्यामदी'' इत्यादिना ननिन् ( परुः, परुषी ) "अर्तिपॄवपी'' इत्यादिना उसिः (परुषः) "( 2 ) ( 2 ) सहीति पाठान्तरम् नहिकलिहनिपॄवस्यर्तिभ्य उषच्'' इत्युषच् ह्रस्वान्तोऽयं धातुरिति वर्धमानकाश्यपाभरणपुरुषकाराः स्वामी तु दीर्घान्तं पठित्वा ह्रस्वान्तः केचिदिति आत्रेयमैत्रेयौ तु ह्रस्वान्तं पठित्वा दीर्घान्तकमेके इति अत्रोदाहरणानि ( पिपर्ति, पिपृतः, पिप्रति, पिपर्षि, पिपर्मि पपार, पप्रतुः, पपर्थ, ) "ऋतो भारद्वाजस्य'' इति नेट् ( पिप्रिव ) क्रादिनियमादिट् ( पर्ता परिष्यति ) "ऋद्धनोः स्ये'' इतीट् ( पिपर्तु, पिपृहि, पिपराणि अपिपः, अपिपृताम्, अपिपरुः ) जुसि गुणः ( अपिपः, अपिपरम्, अपिपृव पिप्रियात्, पिप्रियाताम् ) आशिषि, ( प्रियात्, प्रियास्ताम्, ) "रिङ् शयग्लिङ्क्षु'' इति रिङादेशः  ( अपार्षीत्, अपृष्टाम् ) इत्यादि वृत्तिकारस्य तु दीर्घान्त एवेष्टः यदाह "शॄदॄप्रां ह्रस्वो वा'' इत्यत्र केचिदेतत्सूत्रं प्रत्याचक्षते श्रा पाके, द्रा कुत्सायां गतौ प्रा पूरणे, इत्येषामनेकार्था धातव इति शॄदृप्रामर्थे वर्तमानां विशश्रतुरित्यादीनि रूपाणि साधयन्ति तथा सति विशश्रवान् इति क्वसावेतद्रूपं न स्यादिति यदि ह्रस्वान्तस्स्यात्प्रतिना प्रत्याख्यानं पिपृवानिति प्रयोजनकथनं चानुपपन्नं स्यात् तथा वृत्तिन्यासपदमञ्जरीप्रदीपकारादयोऽपि किञ्च अपाणिनीयश्च ह्रस्वान्तः, यदि हि स्यात् किं ह्रस्वविकल्पनेन, यत्क्रैय्यादिकाद्दीर्घान्तरूपाणि अस्माच्च ह्रस्वान्तरूपाणि भविष्यन्ति एवं च "तं पिपृतं रोदसि' "पाहि माग्ने पिपृहि' इत्यादयश्छान्दसा द्रष्टव्याः अ(1 ) ( 1 )ऊदन्प्तऋदन्तमिति क्वचित् दृदश्यते दन्तमॄदन्तमिति सेडप्ययं दीर्घान्तः परस्मैपद्यनुरोधेन पठितः अयं क्र्यादावपि पृ गताविति स्वामी "पॄञ्व्यायामे' तुदादौ पृ पूरणे इति चुरादौ 4

पॄ  पूरणे 
- पारयति  पार्य्यते  पारयः  पारकः  15

पॄ पालन,पूरणयोः 
- पृणाति  पपार  पपरतुः पप्रतुः  पूर्य्यात्  अपारीत्  पिपरिषति पिपरीषति पुपूर्षति  पोपूर्य्यते  पूर्त्तः  पूर्णं व्यापृतमिति धात्वन्तरस्य रूपम्  17

ADVANCED, Sanskrit to Sanskrit, Various kridanta words of Dhatus.

<ul><li><a href="#foot_krm01">1</a> {@“पॄ पूरणे”@} <a href="#foot_krm02">2</a> ‘पृणाति पूरणे, श्लौ तु पिपर्त्ति, णिचि पारयेत्।।’ <a href="#foot_krm03">3</a> इति देवः। </li> <li>पारकः-रिका, पिपारयिषकः-षिका, पारकः-रिका, पुपूर्षकः-र्षिका, पिपरीषकः-पिपरिषकः-षिका, पोपुरकः-रिका;</li> <li> इत्यादीनि सर्वाण्यपि रूपाणि ण्यन्तात्, ण्यन्तप्रकृतिकसन्नन्तात् शुद्धात् तदुपरि सन्नन्तात् यङन्ताच्च यथायथं जौहोत्यादिकपृधातुवत् <a href="#foot_krm04">4</a> बोध्यानि। </li> <li>ण्यन्तात् सनि--पिपारयिषिता-त्री, पिपारयिषन्-न्ती, पिपारयिषिष्यन्- न्ती-ती;</li> <li> पिपारयिषमाणः, पिपारयिषिष्यमाणः, पिपारयिट्-यिषौ-यिषः, पिपारयिषितम्-तः-तवान्, पिपारयिषुः, पिपारयिषितव्यम्, पिपारयिषणीयम्, पिपारयिष्यम्, ईषत्पिपारयिषः-दुष्पिपारयिषः-सुपिपारयिषः, पिपारयिष्यमाणः, पिपारयिषः, पिपारयिषितुम्, पिपारयिषा, पिपारयिषणम्, पिपारयिषित्वा, प्रपिपारयिष्य, पिपारयिषम् २-पिपारयिषित्वा २, इतीमानि रूपाणीति विशेषः। </li> <li>णिजभावपक्षे शुद्धात् शतरि-परन्-न्ती, परिष्यन्-न्ती-ती इति रूपाणीति विशेषः। </li> <li><a href="#foot_krm05">5</a></li></ul>

प्रासङ्गिक्यः
 <ul><li id="foot_krm01">01 => (१०५७)</li> <li id="foot_krm02">02 => (१०-चुरादिः-१५४८। सक। सेट्। उभ।)</li> <li id="foot_krm03">03 => (श्लो। ३६)</li> <li id="foot_krm04">04 => (१०५२)</li> <li id="foot_krm05">05 => [पृष्ठम्०८९४+ २७]</li></ul>

<ul><li><a href="#foot_krm01">1</a> {@“पॄ पालनपूरणयोः”@} <a href="#foot_krm02">2</a> प्वादिः, ल्वादिश्च। </li> <li>‘पृणाति पूरणे श्लौ तु पिपर्ति, णिचि पारयेत्।।’ <a href="#foot_krm03">3</a> इति देवः। </li> <li>पारकः-रिका, पारकः-रिका, पुपूर्षकः-र्षिका, पिपरीषकः-पिपरिषकः-षिका, पोपुरकः-रिका;</li> <li> <a href="#foot_krm04">4</a> पारयः <a href="#foot_krm05">5</a> , <a href="#foot_krm06">6</a> पृणन्-ती, इत्यादीनि सर्वाण्यपि रूपाणि जौहोत्यादिकपिपर्तिवत् <a href="#foot_krm07">7</a> ज्ञेयानि। </li> <li><a href="#foot_krm08">8</a> पूर्तम् <a href="#foot_krm09">9</a> -पूर्तः-पूर्तवान्।</li></ul>

प्रासङ्गिक्यः
 <ul><li id="foot_krm01">01 => (१०५६)</li> <li id="foot_krm02">02 => (९-क्र्यादिः-१४८९। सक। सेट्। पर।)</li> <li id="foot_krm03">03 => (श्लो। ३६)</li> <li id="foot_krm04">04 => [[१। ‘अनुपसर्गाल्लिम्पविन्दधारिपारि--’ (३-१-१३८) इति ण्यन्तादस्मात् कर्तरि शप्रत्यये, शपि, पररूपे, णेरयादेशे च रूपम्।]]</li> <li id="foot_krm05">05 => [[आ। ‘धारयैः कुसुमोर्मीणां पारयैः बाधितुं जनान्।’ भ। का। ६। ७९।]]</li> <li id="foot_krm06">06 => [[२। शतरि, ‘क्र्यादिभ्यः-- (३-१-८१) इति श्ना विकरणप्रत्ययः। ‘प्वादीनां ह्रस्वः’ (७-३-८०) इति शिति परे ह्रस्वः। ‘ऋवर्णान्नस्य णत्वं वाच्यम्’ (वा। ८-४-१) इति णत्वम्।]]</li> <li id="foot_krm07">07 => (१०५५)</li> <li id="foot_krm08">08 => [[३। ‘न ध्याख्यापॄमूर्च्छिमदाम्’ (८-२-५७) इति निष्ठानत्वनिषेधः।]]</li> <li id="foot_krm09">09 => [[B। ‘नागं ददर्श पटबूर्णमुखं धुनानं कर्णौ शृणन्तमखिलान् अभिपूर्तरोषम्।।’ धा। का। ३। ६।]]</li></ul>

<ul><li><a href="#foot_krm01">1</a> {@“पॄ पालनपूरणयोः”@} <a href="#foot_krm02">2</a> ‘पृणाति पूरणे, श्लौ तु पिपर्ति, णिचि पारयेत्।।’ <a href="#foot_krm03">3</a> इति देवः। </li> <li><a href="#foot_krm04">4</a> <a href="#foot_krm05">5</a> पारकः-रिका, पारकः-रिका, <a href="#foot_krm06">6</a> पुपूर्षकः-पिपरिषकः-पिपरीषकः-षिका, <a href="#foot_krm07">7</a> पोपुरकः-रिका;</li> <li> परिता-परीता-त्री, पारयिता-त्री, पुपूर्षिता-पिपरिषिता-पिपरीषिता-त्री, पोपुरिता-त्री;</li> <li> <a href="#foot_krm08">8</a> पिपुरत्-पिपुरतौ-पिपुरतः, पारयन्-न्ती, पुपूर्षन्-पिपरिषन्-पिपरीषन्-न्ती;</li> <li> -- परिष्यन्-परीष्यन्-न्ती-ती, पारयिष्यन्-न्ती-ती, पुपूर्षिष्यन्-पिपरिषिष्यन्- पिपरीषिष्यन्-न्ती-ती;</li> <li> -- -- पारयमाणः, -- पोपूर्यमाणः;</li> <li> -- पारयिष्यमाणः, -- पोपुरिष्यमाणः;</li> <li> पूः-पुरौ-पुरः;</li> <li> -- -- -- <a href="#foot_krm09">9</a> पूर्तम्-पूर्तवान्, पारितः, पुपूर्षितः-पिपरिषितः-पिपरीषितः, पोपुरितः-तवान्;</li> <li> परः- <a href="#foot_krm10">10</a> पूः <a href="#foot_krm11">11</a> <a href="#foot_krm12">12</a> पारयः, <a href="#foot_krm13">13</a> पारयिष्णुः, पुपूर्षुः-पिपरिषुः-पिपरीषुः, पोपुरः;</li> <li> <a href="#foot_krm14">14</a> परितव्यम्-परीतव्यम्, पारयितव्यम्, पुपूर्षितव्यम्-पिपरिषितव्यम्-पिपरीषितव्यम्, पोपुरितव्यम्;</li> <li> परणीयम्, पारणीयम्, पुपूर्षणीयम्, पिपरिषणीयम्-पिपरीषणीयम्, पोपुरणीयम्;</li> <li> पार्यम्, पार्यम्, पुपूर्ष्यम्-पिपरिष्यम्-पिपरीष्यम्, पोपूर्यम्;</li> <li> ईषत्परः-दुष्परः-सुपरः;</li> <li> -- -- <a href="#foot_krm15">15</a> पूर्यमाणः, पार्यमाणः, पुपूर्ष्यमाणः-पिपरिष्यमाणः-पिपरीष्यमाणः, पोपूर्यमाणः;</li> <li> परः, पारः, पुपूर्षः-पिपरिषः-पिपरीषः, पोपुरः;</li> <li> परितुम्-परीतुम्, पारयितुम्, पुपूर्षितुम्-पिपरिषितुम्-पिपरीषितुम्, पोपुरितुम्;</li> <li> पूर्तिः- <a href="#foot_krm16">16</a> पूर्णिः, पारणा, पुपूर्षा-पिपरिषा-पिपरीषा, पोपुरा;</li> <li> परणम्, पारणम्, पुपूर्षणम्-पिपरिषणम्-पिपरीषणम्, पोपुरणम्;</li> <li> पूर्त्वा, पारयित्वा, पुपूर्षित्वा-पिपरिषित्वा-पिपरीषित्वा, पोपुरित्वा;</li> <li> प्रपूर्य, प्रपार्य, प्रपुपूर्ष्य-प्रपिपरिष्य प्रपिपरीष्य, प्रपोपूर्य;</li> <li> पारम् २, पूर्त्वा २, पारम् २, पारयित्वा २, पुपूर्षम् २ -पिपरिषम् २ -पिपरीषम् २, पुपूर्षित्वा २ -पिपरिषित्वा २ -पिपरीषित्वा २, पोपुरम् २;</li> <li> पोपुरित्वा २;</li> <li> <a href="#foot_krm17">17</a> पुरुः, <a href="#foot_krm18">18</a> पर्व, <a href="#foot_krm19">19</a> पुरीषम्, <a href="#foot_krm20">20</a> पुरुषः, <a href="#foot_krm21">21</a> परुषः, <a href="#foot_krm22">22</a> परुः। </li> <li><a href="#foot_krm23">23</a></li></ul>

प्रासङ्गिक्यः
 <ul><li id="foot_krm01">01 => (१०५५)</li> <li id="foot_krm02">02 => (३-जुहोत्यादिः-१०८६। सक। सेट्। पर।)</li> <li id="foot_krm03">03 => (श्लो। ३६)</li> <li id="foot_krm04">04 => [पृष्ठम्०८९१+ २८]</li> <li id="foot_krm05">05 => [[१। ‘इत्वोत्वाभ्यां गुणवृद्धी भवतो विप्रतिषेधेन’ (वा। ७-१-१०२) इति वचनेन वृद्धिरत्र ज्ञेया। एवं तव्यदादिषु गुणोऽपि ज्ञेयः।]]</li> <li id="foot_krm06">06 => [[२। सन्नन्ते सर्वत्र, ‘इको झल्’ (१-२-९) इति सनः कित्त्वे, ‘श्र्युकः क्किति’ (७-२-११) इति प्राप्तमिण्निषेधं बाधित्वा, ‘इट् सनि वा’ (७-२-४१) इतीड्विकल्पः। इट्पक्षे ‘उदोष्ठ्यपूर्वस्य’ (७-१-१०२) इत्युत्त्वे रपरत्वे, ‘हलि च’ (८-२-७७) इति दीर्घे च रूपमेवम्। इडभावपक्षे ‘वॄतो वा’ (७-२-३८) इति इटो दीर्घविकल्पे रूपद्वयम्। तत्र सनः कित्त्वाभावाद् गुणः, अभ्यासे इकारश्चेति ज्ञेयम्। आहत्य रूपत्रयमिति बोध्यम्।]]</li> <li id="foot_krm07">07 => [[३। यङन्ते सर्वत्र, उत्वरपरत्वाल्लोपयलोपेषु अभ्यासे, ‘गुणो यङ्लुकोः’ (७-४-८२) इति गुणो ज्ञेयः।]]</li> <li id="foot_krm08">08 => [[४। शतरि, ‘जुहोत्यादिभ्यः--’ (२-४-७५) इति शपः श्लौ, ‘श्लौ’ (६-१-१०) इति द्विर्वचने, श्लोः शित्त्वेन सार्वधातुकत्वात् धातोरुत्वे रपरत्वे, ‘अर्ति- पिपर्त्योश्च’ (७-४-७७) इत्यभ्यासेकारः।]]</li> <li id="foot_krm09">09 => [[५। ‘श्र्युकः क्किति’ (७-२-११) इति इण्निषेधे, उत्वादिकम्।]]</li> <li id="foot_krm10">10 => [[६। तच्छीलादिषु कर्तृषु ‘भ्राजभासधुर्विद्युतोर्जिपॄ--’ (३-२-१७७) इति क्विपि उत्वादिषु प्रवृत्तेषु रेफस्य विसर्गे रूपम्।]]</li> <li id="foot_krm11">11 => [[आ। ‘रथस्य तस्यां पुरि दत्तचक्षुः विद्वान् विदामास शनैर्न यातम्।।’ शि। व। ३। ३२।]]</li> <li id="foot_krm12">12 => [[७। ण्यन्तादस्मात् ‘अनुपसर्गाल्लिम्पविन्दधारिपारि--’ (३-१-१३८) इति कर्तरि शप्रत्यये तस्य शित्त्वेन सार्वधातुकत्वात् शपि, पररूपे, अयादेशे च रूपम्।]]</li> <li id="foot_krm13">13 => [[८। ‘णेश्छन्दसि’ (३-२-१३७) इति इष्णुच्प्रत्यये, ‘अयामन्ताल्वाय्येत्न्विष्णुषु’ (६-४-५५) इति णेरयादेशः।]]</li> <li id="foot_krm14">14 => [पृष्ठम्०८९२+ २४]</li> <li id="foot_krm15">15 => [[१। यकः कित्त्वेन उत्वरपरत्वादिकं ज्ञेयम्।]]</li> <li id="foot_krm16">16 => [[२। ‘ॠल्वादिभ्यः क्तिन् निष्ठावद् वाच्यः’ (वा। ८-२-४४) इति नकारे, णत्वम्। एतच्च पाक्षिकमिति केचित्।]]</li> <li id="foot_krm17">17 => [[३। ‘पॄभि--’ (द। उ। १-१०८) इति कुप्रत्ययः। पृणाति, पूर्यते वा इति पुरुः = विस्तीर्णः, लोकश्च।]]</li> <li id="foot_krm18">18 => [[४। ‘स्नामदिपद्यर्तिपॄ--’ (द। उ। ६-६८) इति वनिप्प्रत्ययः। पृणाति, पिपर्ति पूर्यते वा इति पर्व = अङ्गुल्यग्रम्, पुण्यतिथिश्च।]]</li> <li id="foot_krm19">19 => [[५। ‘शॄपॄभ्यां कित्’ (द। उ। ९-१०) इतीषन्प्रत्ययः, तस्य कित्त्वं च। पृणाति, पूर्यते वा तेनोदरमिति पुरीषम्।]]</li> <li id="foot_krm20">20 => [[६। ‘पुरः कुषन्’ (द। उ। ९-१४) इत्यनेन कुषन्प्रत्यये, उत्वादिकम्।]]</li> <li id="foot_krm21">21 => [[७। ‘पॄकलिभ्यामुषच्’ (द। उ। ९-१५) इत्युषच्प्रत्ययः। पृणाति, पिपर्ति इति वा परुषः = अमृदुः।]]</li> <li id="foot_krm22">22 => [[८। ‘अर्तिपॄवपि--’ (द। उ। ९-३९) इत्युसिप्रत्ययः। परुः = समुद्रः, राजा च।]]</li> <li id="foot_krm23">23 => [पृष्ठम्०८९३+ २९]</li></ul>

पॄ (पॄ꣡ पूरणे - चुरादिः - सेट्)
ल्युट् = पारणम्
अनीयर् = पारणीयः - पारणीया
ण्वुल् = पारकः - पारिका
तुमुँन् = पारयितुम्
तव्य = पारयितव्यः - पारयितव्या
तृच् = पारयिता - पारयित्री
क्त्वा = पारयित्वा
ल्यप् = प्रपार्य
क्तवतुँ = पारितवान् - पारितवती
क्त = पारितः - पारिता
शतृँ = पारयन् - पारयन्ती
शानच् = पारयमाणः - पारयमाणा

पॄ (पॄ꣡ पालनपूरणयोः - क्र्यादिः - सेट्)
ल्युट् = परणम्
अनीयर् = परणीयः - परणीया
ण्वुल् = पारकः - पारिका
तुमुँन् = परितुम् / परीतुम्
तव्य = परितव्यः / परीतव्यः - परितव्या / परीतव्या
तृच् = परिता / परीता - परित्री / परीत्री
क्त्वा = पूर्त्वा
ल्यप् = प्रपूर्य
क्तवतुँ = पूर्तवान् - पूर्तवती
क्त = पूर्तः - पूर्ता
शतृँ = पृणन् - पृणती

पॄ (पॄ꣡ पालनपूरणयोः - जुहोत्यादिः - सेट्)
ल्युट् = परणम्
अनीयर् = परणीयः - परणीया
ण्वुल् = पारकः - पारिका
तुमुँन् = परितुम् / परीतुम्
तव्य = परितव्यः / परीतव्यः - परितव्या / परीतव्या
तृच् = परिता / परीता - परित्री / परीत्री
क्त्वा = पूर्त्वा
ल्यप् = प्रपूर्य
क्तवतुँ = पूर्तवान् - पूर्तवती
क्त = पूर्तः - पूर्ता
शतृँ = पिपुरत् / पिपुरद् - पिपुरती

ADVANCED, Sanskrit to Sanskrit, Only about Dhatus

पॄ  पूरणे
- पारयति, पार्यते  अनुपसर्गाल्लिम्पविन्द (31138) इति शः-पारयः  ह्वादौ (34) पिपर्ति, क्र्य्यादौ (918) पृणाति  पृ इति दुर्गः-पारः  15

पॄ पालन,पूरणयोः
- पृणाति  शॄदॄप्रां ह्वस्वो वा (7412)-निपपरुः निपप्रुः  ॠदोरप् (3357)-परः  वा दान्तशान्त (7227) इति ण्यन्तात् पूर्णः पूरितः  न ध्याख्यापॄमूर्छिमदाम् (8257)-पूर्तः, पूर्तिः  पूरी आप्यायने (443) इत्यस्मात् पूर्णः  भ्राजभास (32177) इति क्विप्-पूः  पॄभिदि (उ0 123) इति कुः-पुरु बहु  पुरः कुषन् (उ0 474)-पुरुषः  अर्तिपॄवपि-(उ0 2117) इत्युसिः-पुरुः पर्व  धापॄवस्यज्यतिभ्यो नः (उ0 36)-पर्णम्  शॄपॄभ्यां कित् (दश0 उ0 910)-पुरीषम्  पृकलिभ्याम् (दश0 उ0 915) उषच्-परुषम्  स्नामदि (उ0 4113) इति वनिप्-पर्व  जुहोत्यादौ (34) पिपर्ति, चुरादौ पॄ पूरणे (1015)-पारयति  17

पॄ  पालन,पूरणयोः
- पिपर्ति, पिपूर्तः पिपुरति-अर्तिपिपर्त्योश्च (7477) इत्यभ्यासस्येत्त्वम्  शॄदॄप्रां ह्रस्वो वा (7412)-निपप्रुः, निपपरुः  क्र्य्यादिनियमाद् (द्र0 7213) इट्-पप्रिव  ह्रस्वान्तोऽयमिति नन्दी-पपरिव  ऋद्धनोः स्ये (7270)-परिष्यति  धारिपारि (31138) इति ण्यन्ताच्शः-पारयः  पार तीर (10293) इत्यस्य पारम्  ऋदोरप् (3357)-परः  न ध्याख्या (8257) इति निष्ठानत्वाभावः-पूर्तः  पूर्तिः  वा दान्तशान्त (7227) इति ण्यन्तात् पूर्णः पूरितः  पूरी आप्यायने (442) ऽस्मात् तु पूर्णः  क्र्य्यादौ (918) पृणाति, तत्रैव ग्रहणशेषं वक्ष्यामः  4

लेकिन, पर दूसरी ओर

<table><tr><td>परन्तु</td><td>parantu</td><td>indecl.</td><td>but</td></tr><tr><td>आवश्यकं आसीत्, परन्तु भवान् मूल्यं अधिकं वदति</td><td>AvazyakaMAsIt,parantubhavAnmUlyaMadhikaMvadati</td><td>sent.</td><td>Iwantedit,butyouquoteaveryhighprice.</td></tr><tr><td>पुनः पुनः अहं पृष्टवती परन्तु भवान् उत्तरमेव न दत्तवान्</td><td>punaHpunaHahaMpRSTavatIparantubhavAnuttaramevanadattavAn</td><td>sent.</td><td>Iaskedagainandagainbutyoudidnotreplyatall.</td></tr><tr><td>उत्तरं लेखिष्यामि इति उक्तवान् परन्तु अद्य पर्यन्तं किमपि नास्ति</td><td>uttaraMlekhiSyAmiitiuktavAnparantuadyaparyantaMkimapinAsti</td><td>sent.</td><td>Hesaidthathewouldwriteareplybutuntiltodaythereisnothing</td></tr><tr><td>न केवलम् - परन्तु</td><td> na kevalam - parantu</td><td>phrase</td><td> not only - but also&nbsp;&nbsp;[&nbsp;sent.&nbsp;Structure&nbsp;]</td></tr></table>

परन्तु (parantu)