वलय- (valaya-)
This section shows the AI summary for the selected word, generated by referencing all available dictionaries. This feature is available only for logged-in users.
Warning!
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
In this section, you'll find information about the dhatus (verbal roots) related to your search. This includes details like dhatu information, forms, and any available commentaries.
Warning!
This feature is only for logged in users. Please login to have full access to Kosha.
शब्दसागरः
EnglishCapeller Eng
EnglishHelp us improve! Let us know about any improvements, bugs, or suggestions you have. Thanks.Click here for Feedback Form
Spoken Sanskrit
Englishवलय - valaya - - armlet [ around wrist ]
वलय - valaya - - bangle
वलय - valaya - - coil
वलय - valaya - - ring
वलय - valaya - - kind of circular military array
वलय - valaya - - branch
वलय - valaya - - sore throat
वलय - valaya - - inflammation of the larynx
वलय - valaya - - circumference
वलय - valaya - - bracelet [ around wrist ]
वलय - valaya - - circle
वलय - valaya - - round enclosure
वलय - valaya - - line
वलय - valaya - - zone
वलय - valaya - - girdle
वलय - valaya - - multitude
वलय - valaya - - swarm
वलय- - valaya- - - annular
वलय-रोहिणी - valaya-rohiNI - - coronary artery [ Anat. ]
वलिक-वलय - valika-valaya - - zona ciliaris [ a belt of ciliary processes ]
वलय-ग्रहन - valaya-grahana - - annular eclipse
धूपेन्य-वलय - dhUpenya-valaya - - benzene ring [ Chem. ]
वलिकाय-वलय - valikAya-valaya - - corona ciliaris [ a belt of ciliary processes ]
वलय - valaya - - coil
भुजा - bhujA - - coil
भोग - bhoga - - coil
भुज - bhuja - - coil
व्यावर्तन - vyAvartana - - coil
भोगवत् - bhogavat - - coiled
मण्डलीकरण - maNDalIkaraNa - - coiling
उदरावर्त - udarAvarta - - stomach-coil
कुण्डल - kuNDala - - coil of a rope
मण्डलायते { मण्डलाय } - maNDalAyate { maNDalAya } - verb - coil one's self
प्रसारितभोग - prasAritabhoga - - with expanded coils
जटा - jaTA - - coil of matted hair [ dreadlocks ]
महाभोग - mahAbhoga - - great curve or coil
उत्कचयति { उत्कचय } - utkacayati { utkacaya } - verb - coil the hair upwards
महाभोग - mahAbhoga - - having great windings or coils
नागकुण्डलकुण्डलिन् - nAgakuNDalakuNDalin - - wearing a coiled serpent for an earring
महाजट - mahAjaTa - - wearing a great braid or coil of matted hair
अध्युष्टवलय - adhyuSTavalaya - - forming a ring coiled up three and a half times
रेवट - revaTa - - muscle or a conch-shell which coils from right to left
उज्जूटित - ujjUTita - - one who wears the hair twisted together and coiled upwards
वलय- - valaya- - - annular
वलय-ग्रहन - valaya-grahana - - annular eclipse
मध्यतमस् - madhyatamas - - circular or annular darkness
वलय valaya armlet [ around wrist ]
वलय valaya ring
वलय valaya bangle
वलय valaya coil
वलय valaya sore throat
वलय valaya inflammation of the larynx
वलय valaya kind of circular military array
वलय valaya branch
वलय valaya round enclosure
वलय valaya circumference
वलय valaya bracelet [ around wrist ]
वलय valaya circle
वलय valaya girdle
वलय valaya line
वलय valaya zone
वलय valaya multitude
वलय valaya swarm
वलय- valaya- annular
वलय-रोहिणी valaya-rohiNI coronary artery [ Anat. ]
वलिक-वलय valika-valaya zona ciliaris [ a belt of ciliary processes ]
वलय-ग्रहन valaya-grahana annular eclipse
धूपेन्य-वलय dhUpenya-valaya benzene ring [ Chem. ]
वलिकाय-वलय valikAya-valaya corona ciliaris [ a belt of ciliary processes ]
Wilson
EnglishApte
Englishवलयः [valayḥ] यम् [yam], यम् [वल्-अयन् 4.19]
A bracelet, armlet
विहितविशदबिसकिसलयवलया जीवति परमिह तव रति- कलया 6
3.22
2, 62
13.21, 43.
A ring, coil
क्रोडाकृष्टव्रततिवलयासङ्गसंजातपाशः 1.32
7.11.
The zone or girdle of a married woman.
A circle
circumference (oft . at the end of )
भ्रान्त- भूवलयः Dk.
वेलावप्रवलयाम् (उर्वीम्) 1.3
दिग्वलय 9.8.
An enclosure, a bower
as in लतावलयमण्डप.
यः A fence, hedge.
A branch.
A sore throat.
A kind of circular military array.
यम् of certain round bones.
Multitude, swarm. (वलयीकृ 'to form into a bracelet
' करेण शंभोर्वलयीकृताहिना सहिष्यते तत् प्रथमावलम्बनम् 5.66
वलयीभू 'to serve as a bracelet or girdle').
Apte 1890
Englishवलयः
यं [वल्-अयन्] 1 A bracelet, armlet
विहितविशदबिसकिसलयवलया जीवति परमिह तव रतिकलया Gīt. 6
Bk. 3. 22
Me. 2, 60
R. 13. 21, 43.
2 A ring, coil
Ś. 1. 33, 7. 11.
3 The zone or girdle of a married woman.
4 A circle, circumference (oft. at the end of comp.)
भ्रांतभूवलयः Dk.
वेलावप्रवलयां (उर्वी) R. 1. 30
दिग्वलय Śi. 9. 8.
5 An enclosure, a bower
as in लतावलयमंडप.
यः 1 A fence, hedge.
2 A branch.
3 A sore throat. (वलयीकृ ‘to form into a bracelet
’ Ku. 5. 66
वलयीभू ‘to serve as a bracelet or girdle’).
Monier Williams Cologne
EnglishMonier Williams 1872
Englishवलय, अस्, अम्, m. n. (sometimes written ब-
लय), a bracelet, armlet, ring
a zone, girdle of a
married woman
a circle, boundary, circumference,
(दिग्-वलय, the circumference of the sky, the
universe)
(अस्), m. a boundary, enclosure, fence
a branch
sore throat, inflammation of the larynx,
&c.
—वलय-वत्, आन्, अती, अत्, possessed of or en-
dowed with bracelets, &c.
—वलयी-कृत, अस्, आ,
अम्, made into a bracelet or girdle, girdled.
—वलयी-
कृत-वासुकि, इस्, m. ‘who has made the serpent Vā-
suki his bracelet, ‘epithet of Śiva.
—वलयी-भूत, अस्,
आ, अम्, become or serving as a girdle, surrounding.
Macdonell
EnglishBenfey
Englishवलय वलय (Caus., or i. 10), + अ (some-
times बलय),
I. and
1. A brace-
let, Pañc. iii. d. 235.
2. Circle, circum-
ference, Śiś. 9, 8 (
दिश्-, The universe).
II.
1. An enclosure, Ragh. 13, 21.
2.
Inflammation of the larynx.
--
अक्ष-सूत्र-, a rosary, Utt. Rāmac.
106, 2.
कु-, see s. v. भू-, the
terrestrial globe, Mārk. P. 20, 51.
लेखा-, an encircling line, Vikr. d.
140.
व्रतति-, a creeper winding round
like a bracelet, Śāk. d. 32.
Hindi
Hindiचक्र
Apte Hindi
Hindiवलयः
- वल् + अयन्
"कंकण, बाजूबंद"
वलयः
- -
"छल्ला, कुंडल "
वलयः
- -
विवाहित स्त्री की करधनी
वलयः
- -
"वृत्त, परिधि"
वलयः
- -
"बाड़ा, निकुंज"
वलयम्
- वल् + अयन्
"कंकण, बाजूबंद"
वलयम्
- -
"छल्ला, कुंडल "
वलयम्
- -
विवाहित स्त्री की करधनी
वलयम्
- -
"वृत्त, परिधि"
वलयम्
- -
"बाड़ा, निकुंज"
वलयः
- -
"बाड़, झाड़बन्दी"
वलयः
- -
गलगण्ड रोग
वलयम्
- वल्+अयन्
समुदाय
L R Vaidya
EnglishBopp
LatinIndian Epigraphical Glossary
EnglishSchmidt Nachtrage zum Sanskrit Worterbuch
GermanSanskrit Tibetan
Tibetandkyil 'khor
१) गोचर २) गोधा ३) गोल ४) नेमि ५) परिवेश ६) मण्डल ७) मण्डली ८) वलय ९) स्वेरम् (?)
a long
वलय
अभिधानचिन्तामणिः
Sanskritकेयूरमङ्गदं बाहुभूषाथ करभूषणम् ॥ ६६२ ॥
कटको वलयं पारिहार्यावापौ तु कङ्कणम् ।
हस्तसूत्रं प्रतिसर ऊर्मिका त्वङ्गुलीयकम् ॥ ६६३ ॥
केयूर (क्ली), अङ्गद (क्ली), बाहुभूषा (स्त्री), करभूषण (पुंक्ली), कटक (पुंक्ली), वलय (पुंक्ली), पारिहार्य (पुंक्ली), आवाप (पुंक्ली), कङ्कण (पुंक्ली), हस्तसूत्र (पुंक्ली), प्रतिसर (पुं), ऊर्मिका (स्त्री), अङ्गुलीयक (क्ली)
अभिधानरत्नमाला
Sanskritआवाप
आवाप, परिहार्य, कटक, वलय
आवापः परिहार्यः स्यात्कटको वलयं तथा ॥ ५५७ ॥
verse 2.1.1.557
page 0063
एकाक्षरनाममाला
Sanskritली, श्लेष, वलय
लश्चामृते दिशायां च लीः श्लेषे वलये तथा ।
verse 1.1.1.39
page 0121
वैजयन्तीकोषः
SanskritWord: वलयः
Root: वलय
Gender: पुं
Number: all
अर्थः ⇒ पश्चिमराश्यर्धः
Meaning(s):
⇒ Half of the Paścimarāśi next to the madhyama
Shloka(s):
2|1|51|1 ► पूर्वपश्चिमराश्यर्धौ सन्दालवलयौ क्रमात्। (अन्तरिक्षकाण्डः/ज्योतिरध्यायः)
Synonym(s):
➠ 2|1|51|1 ⇢ वलयः (वलय) (पुं) ⇒ Half of the Paścimarāśi next to the madhyama ⇒ पश्चिमराश्यर्धः
Related word(s):
अवयव_अवयवीसंबन्धः ➡ राशिः
जातिः ➡ कालः
शब्दकल्पद्रुमः
Sanskritवलयः, (वलते आवृणोति हस्तादिक-मिति । वल् + “वलिमलितनिभ्यः कयन् ।”उणा० ४ । ९९ । इति कयन् ।) स्वर्णादि-रचिलप्रकोष्ठाभरणम् । बाला इति भाषा ।तत्पर्य्यायः । आवापकः २ परिहार्य्यः ३कटकः ४ । इत्यमरः ॥
पारिहार्य्यः ५ शंखकः ६ ।इति शब्दरत्नावली ॥
कम्बुः ७ कुण्डलम् ८ ।इति जटाधरः ॥
(यथा, रामायणे । २ ।३२ । ५ ।“सहेमसूत्रैर्म्मणिभिः केयूरैर्व्वलयैरपि ॥
”मण्डलम् । यथा, मार्कण्डेये । २० । ४९ ।“अश्रान्तः सकलं भूमेर्वलयं तुरगोत्तमः ।समर्थः क्रान्तुमर्केण तवायं प्रतिपादितः ॥
”अस्थिविशेषः । यथा, सुश्रुते शारीरस्थाने५ अध्याये ॥
“कपालरुचकतरुणवलयनलकसंज्ञानि ।”“पाणिपादपार्श्वपृष्ठोदरःसु वलयानि ॥
”वैद्यकोक्ताग्निकर्म्मविशेषः । यथा, सुश्रुते । १ । १२ ।“तत्र रोगाधिष्ठानभेदादग्निकर्म्म चतुर्धाभिद्यते ।तद्यथा वलयविन्दुलेखाप्रतिसारणानीति दहन-विशेषाः ॥
” * ॥
वेष्टनम् । यथा, रघुः ।१ । ३० ।“सवेलावप्रवलयां परिखीकृतसागराम् ।अनन्यशासनामुर्व्वीं शशासैकपुरीमिव ॥
”)
वलयः, (वलयवदाकृतिरस्त्यस्येति । अर्शआदित्वात् अच् ।) अष्टादशगलरोगान्तर्गत-गलरोगविशेषः । यथा, --“वलास एवायतमुन्नतञ्चशोथं करोत्पन्नगतिं निवार्य्य ।तं सर्व्वथैवाप्रतिवार्य्य वीर्य्यंविवर्ज्जनीयं वलयं वदन्ति ॥
” * ॥
अथ गलरोगाणां चिकित्सा ।“कण्ठरोगेष्वसृङ्मोक्षैस्तीक्ष्णैर्नस्यादिकर्म्मभिः ।चिकित्सकश्चिकित्सान्तु कुशलोऽत्र समाचरेत् ॥
क्वाथं दद्याच्च दार्व्वीत्वङ्निम्बतार्क्ष्यकलिङ्गजम् ।हरीतकीकषायो वा हितो माक्षिकसंयुतः ॥
कटुकातिविषादारुपाठामुस्ताकलिङ्गकाः ।गोमूत्रकथिताः पीताः कण्ठरोगविनाशनाः ॥
मृद्वीका कटुका व्योषा दार्व्वी त्वक् त्रिफलाघनम् ।पाठा रसाञ्जनं दूर्व्वा तेजोह्वेति सुचूर्णितम् ॥
क्षौद्रयुक्तं विधातव्यं गलरोगे महौषधम् ।योगास्त्वेते त्रयः प्रोक्ता वातपित्तकफापहाः ॥
जवाग्रजं तेजवतीं सपाठांरसाञ्जनं दारु निशां सकृष्णाम् ।क्षौद्रेण कुर्य्यात् गुटिकां मुखेनतां धारयेत् सर्व्वगलामयेषु ॥
”इति भावप्रकाशः ॥
* ॥
वेला । कङ्कणम् । इति जटाधरः ॥
(दण्डव्यूह-विशेषः । यथा, कामन्दकीये नीतिसारे ।१९ । ४५ ।“सुखाख्यो वलयश्चैव दण्डभेदाः सुदुर्ज्जयः ॥
”)
वाचस्पत्यम्
SanskritBurnouf
FrenchNo entries for this word is found.
What is this? (Hidden Dictionary)
To avoid the clutter in the app, the unwanted dictionaries can be hidden to have clear view while browsing. This section shows entries from those hidden dictionaries if any.
How to hide/unhide dictionary?
Every dictionary entry will have top right corner menu . From there, you can hide or unhide dictionary. You must login to use this feature. So, KST can remember your preferences of hidden dictionaries.